Radyoterapi veya diğer adıyla ışın tedavisi, kanser tedavisinde kullanılan etkili bir yöntemdir. Bu tedavi, tümörü yok etmek, çoğalmasını durdurmak, operasyona hazırlamak veya tümör oluşumunu engellemek amacıyla yüksek enerjili ışınlar kullanılarak gerçekleştirilir. Kanser tedavisinde sıkça tercih edilen radyoterapi, tümör hücrelerini hedef alarak tedavi etme avantajına sahiptir.
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Yan Etkileri
Radyoterapinin yan etkileri, tedavi bölgesine ve uygulanan doz şemasına bağlı olarak değişiklik gösterir. Erken yan etkiler genellikle geçicidir ve tedavi sonrası 2-3 hafta içinde kaybolur.
Radyoterapinin Erken Yan Etkileri
- Ciltte Kızarıklık: Tedavi alan bölgede ciltte kızarıklık görülebilir.
- Yutma Güçlüğü: Bazı durumlarda yutma güçlüğü yaşanabilir.
- Ağızda Mukozit: Tedavi alan bölgedeki ağızda mukozit oluşabilir.
Radyoterapinin Kalıcı Yan Etkileri (Geç Dönemde Oluşur)
- Cilt Dokusunda Kalınlık: Uzun vadede cilt dokusunda kalınlaşma gözlemlenebilir.
- Ciltte Sertlik: Tedavi alan bölgedeki ciltte sertleşme olabilir.
- Vasküler Yapılarda Daralma: Kan damarlarında daralma meydana gelebilir.
- Saç Dökülmesi: Tedavi gören bölgedeki saç dökülmesi yaşanabilir.
- Ağız Kuruluğu: Ağız kuruluğu gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
Kişi, tedavi sürecinde doktorunun talimatlarına uyduğu takdirde bu yan etkilerin etkilerini en aza indirebilir. Ayrıca, radyoterapi sonrasında vücutta biriken radyasyon oluşmaz.
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Sonrası
Radyoterapi alan kişilerin dikkat etmesi gerekenler, tedavi bölgesine göre değişiklik gösterir. Örneğin:
- Baş boyun tümörleri için, ağız içi veya yemek borusundaki mukozit nedeniyle baharatlı ve acılı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
- Bağırsak ışınlamalarında, gaz yapıcı bakliyat tüketimi sınırlandırılmalıdır.
- Beyin ışınlamalarında, ödem yapıcı etkisinden dolayı tuz tüketimi azaltılmalıdır.
- Meme ışınlamalarında, cildi tahriş edebilecek kolonya, alkol veya vücuda kese işlemleri yasaklanmalıdır.
Tedavi gören kişiler, günlük yaşamlarına devam edebilirler ve genel sağlık durumlarına bağlı olarak normal aktivitelerini sürdürebilirler.
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Nasıl Yapılır?
Radyoterapi, kişiye ve hastalığa özel olarak planlanan bir tedavi sürecidir. Kişi, sabitleme aparatları kullanılarak lineer hızlandırıcı adı verilen cihazlarla temas etmeden tedavi alır. Belirli açı ve noktalardan belirli süre ve dozlarda ışın verilerek tümör hücreleri hedeflenir.
Radyoterapi Hangi Durumlarda Yapılır?
Radyoterapi, kolorektal, akciğer, yumuşak doku kanserleri gibi durumlarda cerrahi öncesi veya operasyon sonrası kullanılabilir. Ayrıca, küçük hücreli akciğer kanserinde beyin bölgesine tedavi yanıtına göre koruyucu amaçlı uygulanabilir.
Radyoterapi (Işın Tedavisi) Ne Kadar Sürer?
Tedavi süresi, tedavi şemasına göre değişiklik gösterse de genellikle 5-15 dakika arasında sürer. Bu kısa süre, kişinin yaşam kalitesini minimumda etkileyerek tedaviyi daha konforlu hale getirir.
Radyoterapi Çeşitleri
Radyoterapi, çeşitli yöntemlerle uygulanabilir. Bunlar arasında external radyoterapi, brakiterapi ve stereotaktik radyoterapi bulunmaktadır. Her bir yöntem, tümör hücresinin yok edilmesine veya hasar oluşturarak dolaylı olarak yok olmasına neden olur. Hodgkin lenfoma, bazı akciğer kanserleri, serviks (rahim ağzı) kanseri, rektum kanserleri gibi kanser türlerine karşı etkili olabilir.
Radyoterapi Organlara Zarar Verir mi?
Radyoterapinin temel amacı tümöre maksimum doz verirken, normal dokulara minimum doz vermektir. Cihazlar, normal dokulara verilen dozları minimize ederek organlara zarar verme riskini azaltır. Ancak, tedavi sürecinde organ hareketleri, yerleşim yeri ve tümör sınırları dikkate alınarak tedavi düzenlenir ve tolerans dozları
