Çayönü Tepesi, Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde bulunan bir arkeolojik alan olup, ilk Tunç Çağı’na ait kalıntıları içeren önemli bir arkeolojik sit alanıdır. Bu alanda yapılan kazı çalışmaları sonucunda, ilk Tunç Çağı’na ait 5 mezar daha bulunduğu belirtilmektedir.
Çalışmalar, Kırsal Sesverenpınar Mahallesi’nde bulunan Hilar Mağaraları ile bu mağaralara 500 metre kuzeyde yer alan Çayönü Tepesi’nde gerçekleştiriliyor. Bu alanlar, M.Ö. 7500 ile M.Ö. 5500 yılları arasına tarihlenen kalıntılar ve buluntular içermektedir. Bölgenin tarih sahnesine çıkışıyla ilgili olarak, ilk tarımsal ürünlerin ekildiği, hayvancılığın yerleşik yaşama geçtiği ve bölgeler arasındaki kültürel ilişkilerin izlerini taşıdığı ifade ediliyor.
Çayönü Tepesi’nde yapılan kazı çalışmalarında bu yıl içerisinde 5 yeni mezar bulundu. Bu mezarlar, içerdikleri iskeletlerin cenin pozisyonunda olduğu ve ilk Tunç Çağı’na ait oldukları belirlendi. Bu dönem, M.Ö. 3000 ila M.Ö. 2950’lerde başlayan bir dönemi ifade ediyor.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı ve Kazı Başkanı Prof. Dr. Aslı Erim Özdoğan, finansman sıkıntıları nedeniyle çalışmalarda düşüş yaşandığını belirtirken, mezarlık alanının genişliğini ve dağılımını anlamak için çaba gösterdiklerini söyledi. Ayrıca, geçmiş yıllarda ortaya çıkarılan kadın iskeletinin bu döneme ait olup olmadığını cinsiyet tahlilleri ile belirlemeye çalıştıklarını ifade etti.
Çalışmaların aynı zamanda çanak çömleksiz neolitik dönem ile çanak çömlekli neolitik dönem arasındaki ilişkiyi anlamak üzerine de odaklandığını belirten Prof. Dr. Aslı Erim Özdoğan, mezarlık alanının yayılımını daha net bir şekilde belirlediklerini ve alanın üstünü örten tabakayla ilişkisini netleştirdiklerini aktardı. Ayrıca, çanak çömleksiz neolitik döneme geçiş yaptıklarını da ifade etti.