Tılsımlı gömlekler sıradan kumaşların ötesinde hat ve tezhip sanatının doruklarına ulaşan yazı ve süslemelerle bezeli özel giysilerdir. Aynı zamanda dönemin sosyal yaşamını yansıtarak adeta tarihi konuşan birer eser niteliği taşırlar. Osmanlı sultanlarının giydikleri tılsımlı gömlekler ayetler hadisler ve sembollerle süslenmiştir. Bu gömleklerin yapımı üç ila dört yıl sürebilirdi ve üzerlerindeki sırlar hala tam olarak çözülebilmiş değildir. Uzmanlar bu gömleklerdeki şifrelerin Osmanlı tarihine dair ışık tutabileceğine inanmaktadırlar.
Gizemli Zırhlar
Savaşlarda zafer elde etmek nazarlardan korunmak ve sağlık bulmak amacıyla Osmanlı padişahları tarafından giyilen tılsımlı gömlekler üzerlerindeki harf ve rakamlarla özgün bir anlam taşır. Bu gömleklerin sırrı içinde saklı bulunan şifreler kadar dokuma teknikleriyle de çözülememiştir. Özellikle bu gömleklerin nasıl 8 bin çözgü ipliğiyle dokunduğu hala bir gizem olarak kalmıştır. Topkapı Sarayı’nda bulunan yaklaşık 90 tılsımlı padişah kıyafeti bu sanatın önemli örneklerini barındırır. Bu kıyafetler genellikle üç ana amaç için hazırlanmıştır.
Tılsım Türleri
Birincisi savaş tılsımıdır. Padişahlar savaşa giderken giydikleri özel kıyafetlerle korunduklarına inanırlardı. İkincisi hastalıklara ve nazarlara karşı koruma sağlamak amacıyla dualarla işlenmiş kıyafetlerdi. Üçüncüsü ise sağlık ve şifa getiren dualarla bezenmiş kıyafetlerdi. Bu gömleklerin tasarımı özenle yapılır tılsımlar ve semboller hocaların gözetiminde belirlenirdi. Tılsımlı gömleklerin üzerinde 55 sure tespit edilmiştir. Fatiha suresi bereket ve şifa isteği için sıkça yazılırken Yasin suresi özellikle hastalıklara karşı koruma sağlama amacı taşıyordu. Fetih suresi ise galip gelme niyetiyle giyilen kıyafetlerde yer alırdı.
Semboller Anlamlı Sırrı Halen Çözülemedi
Tılsımlı gömleklerin üzerinde Esma-ül Hüsna yani Allah’ın 99 ismi de kullanılırdı. Bu isimlerin gömlekleri koruma ve güçlendirme amaçlı olduğuna inanılırdı. Tılsımlı gömlekler özel dokunmuş kumaşlardan yapılmıştır. Patiska gibi kumaşlar kullanılmasının nedeni üzerine yazıların kalıcı bir şekilde işlenebilmesiydi. Nakkaşlar bu kumaşları özel bir tabaka ile kaplayarak dualar ve sembollerle süslerlerdi. Gömleklerin üzerindeki bu süslemeler asla yıkanmazdı çünkü yıkandıklarında semboller silinebilirdi. Bu tılsımlı gömleklerin sadece saray içinde değil halk arasında da popülerliği vardı.
Osmanlı bu tılsımları Özellikle gömleklere işliyor
Tarikat dergâhlarında akrep sokmalarına veya hastalıklara karşı korunmak için hazırlanan özel gömlekler de bulunuyordu. Kadınlar tarafından eşlere şirin görünmek amacıyla tasarlanan tılsımlı gömlekler de dönemin özel eserlerindendi. Osmanlı İmparatorluğu’nun tılsımlı gömlekleri hem sanatın yüksek noktasını yansıtırken hem de dönemin kültürel dini ve sosyal dinamiklerini yansıtan eşsiz eserler olarak tarih sahnesinde varlık göstermektedir. Bu gizemli giysilerin sırlarının tam olarak çözülememesi onların etkileyici ve önemli bir parçası olmaya devam etmektedir.
